ΙΟΥΝΙΟΣ 2015, τεύχος 11ο

ΙΟΥΝΙΟΣ 2015, τεύχος 11^ο

       

Στοχασμοί δροσιάς μέσα στο λιοπύρι…

Αγαπητοί μας ενορίτες,

Αναφέρει ο Άγιος γέροντας Παϊσιος. «Η αγάπη είναι τριών ειδών: η σαρκική αγάπη, η οποία είναι γεμάτη πνευματικά μικρόβια, η κοσμική αγάπη, η οποία είναι φαινομενική, τυπική, υποκριτική, δίχως βάθος, και η πνευματική αγάπη, η οποία είναι η αληθινή, η αγνή, η ακριβή αγάπη». Γι΄ αυτή την αγάπη την αληθινή, την αγνή και ακριβή θα ήθελα να μιλήσουμε.

Τι σημαίνει πνευματική αγάπη; γράφει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης: «με τούτο γνωρίσαμε τι είναι αγάπη: ότι εκείνος έδωσε την ζωή του για μας». Ο άγιος Ιωάννης δεν μας λέει θεωρητικά τι είναι αγάπη, αλλά εμπειρικά. Δεν μας λέει δηλαδή κάτι που άκουσε ή κάτι που διάβασε αλλά αυτό που γνώρισε. «γνωρίσαμε λέει τι είναι αγάπη». Πώς τη γνωρίσαμε; «με τούτο» με αυτό, «ότι εκείνος έδωσε την ζωή του για μας» με το να δώσει ο Χριστός τη ζωή του για μας, «έτι αμαρτωλών όντων». Ενώ εμείς ήμασταν ακόμα αμαρτωλοί, όπως θα συμπλήρωνε ο απ. Παύλος. Συνεπώς πνευματική αγάπη είναι αυτή η αγάπη που δεν ξεχωρίζει τους αποδέκτες της, αυτή η αγάπη που προσφέρεται σε όλους εξίσου.

Για την αγάπη αυτή ο αββάς Αμμωνάς αναφέρει: «η αληθινή αγάπη κανένα δεν μισεί… κανένα δεν στενοχωρεί, κανένα δεν αποστρέφεται ούτε ξένο ούτε αμαρτωλό ούτε πόρνο ούτε ακάθαρτο. Αντίθετα, περισσότερο αγαπά τους αμαρτωλούς και τους ασθενείς και τους αμελείς. Γι' αυτούς πονά και πενθεί και κλαίει. Περισσότερο συμπάσχει με τους κακούς και τους αμαρτωλούς παρά με τους καλούς. Έτσι μιμείται τον Χριστό, ο οποίος τους αμαρτωλούς κάλεσε σε μετάνοια τρώγοντας και πίνοντας μαζί τους. Γι' αυτό, δείχνοντας ποια είναι η αληθινή αγάπη, δίδαξε λέγοντας: γίνεσθε αγαθοί και οικτίρμονες ως ο πατήρ ημών ο ουράνιος, εκείνος βρέχει και για τους πονηρούς και για τους αγαθούς, ανατέλλει τον ήλιο και για τους δικαίους και για τους αδίκους».

Στη σύντομη αυτή αναφορά θα ήταν μεγάλη παράλειψη αν δεν αναφέραμε και τον ορισμό της αγάπης, από τον ύμνο της αγάπης, του αποστόλου Παύλου: «η αγάπη» λέει «είναι μακρόθυμη, είναι γεμάτη από ευμένεια, η αγάπη δεν είναι ζηλότυπη, η αγάπη δεν καυχάται, δεν είναι υπερήφανη, δεν κάνει ασχήμιες, δεν ζητεί το συμφέρον της, δεν ερεθίζεται, δεν λογαριάζει το κακό, δεν χαίρεται για το κακό, αλλά συγχαίρει στην αλήθεια, όλα τα ανέχεται όλα τα πιστεύει, ελπίζει για το κάθε τι, υπομένει το κάθε τι…»^.

 Η συνέχεια στο επόμενο τεύχος…

π. Τύχων Κουτσοφιός

         Θεολογικές προσεγγίσεις

Κατερίνα Μιχαλοπούλου – Θεολόγος, Φιλόλογος

ΑΓΙΟΙ ΠΑΝΤΕΣ: ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΠ΄ΑΙΩΝΩΝ ΚΕΚΟΙΜΗΜΕΝΟΙ   «ΦΙΛΟΙ» ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Κατά την Κυριακή η οποία ακολουθεί αμέσως μετά την Κυριακή της Πεντηκοστής, οι θείοι Πατέρες όρισαν να επιτελούμε την πάνσεπτη μνήμη όλων των αγίων που υπήρξαν μέχρι τούδε σε όλον τον κόσμο και, βέβαια, αυτό θα ισχύει διαχρονικά όσον αφορά στην ιστορική πορεία της Εκκλησίας. Αρχικά, σύμφωνα με τον εγκωμιαστικό Λόγο του ιερού Χρυσοστόμου επαινούνταν μόνο οι Μάρτυρες. Αργότερα, όμως, και όσο τα κριτήρια αγιότητας διευρύνονταν, συνεπεριελήφθησαν Πατριάρχες, Προφήτες, Απόστολοι, Μάρτυρες, Ιεράρχες, Ασκητές, Ομολογητές, Ποιμένες, Διδάσκαλοι, Όσιοι και ένα πλήθος Δικαίων ανδρών και γυναικών οι οποίοι έζησαν, ζουν και θα ζουν μέσα στο καθεστώς της ορθοδοξίας και της ορθοπραξίας του θελήματος του Θεού.         Ιστορικά, πάντως, η ανάγκη συνενώσεως της γιορτής όλων των αγίων ιδιαιτέρως των ανωνύμων σε μία μνήμη, έγινε αισθητή στο χώρο της Εκκλησίας, την περίοδο των διωγμών. Οι πρώτες μαρτυρίες αναφέρονται σε αρχαία εκκλησιαστικά κείμενα του 4ου αιώνα, οπότε και γίνεται λόγος για μια ήδη καθιερωμένη γιορτή το 373μ.Χ. τη 13η Μαΐου στις περιοχές Ίσιβη και Έδεσσα που άγεται στη μνήμη των Μαρτύρων της οικουμένης.

Αρκετοί επίσης ήταν και οι επώνυμοι της εποχής που με τα δικά τους μέσα ενίσχυσαν την καθιέρωση της γιορτής των Αγίων Πάντων, όπως ο Ρωμανός ο Μελωδός ο οποίος συνέθεσε ύμνους  τους οποίους βρίσκουμε στο Τροπολόγιο ή όπως ο Λέων ο ΣΤ’ ο Σοφός που όταν έκτισε ναό προς τιμή των Αγίων Πάντων είπε για τη σύζυγό του: «Αν η Θεοφανώ είναι αγία, ας εορτάζεται μαζί με όλους  τους αγίους».

Εξάλλου, στη Δύση η καθιέρωση της γιορτής είχε θεσπιστεί πολύ πριν το Σχίσμα του 1054 με την τοποθέτηση λειψάνων από Ομολογητές και Μάρτυρες στο παρεκκλήσσι προς τιμή του Σωτήρα Χριστού στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Τέλος, το 875 μ.Χ έγραψαν στον αυτοκράτορα Καρλομάγνο ζητώντας του να καθιερώσει γιορτή προς τιμή της Αγίας Τριάδος, της Μονάδος της Θεότητας, των Αγγέλων και πάντων των Αγίων.

Κύριο όμως αίτιο της θέσπισης της εορτής των Αγίων Πάντων αποτελούν, εκτός από τις διαπιστώμενες ιστορικές ενδείξεις, και οι κατευθυντήριες αρχές της εκκλησιαστικής ζωής που άπτονται των δογμάτων της πίστης μας.

Συγκεκριμένα ο βαθύτερος σκοπός αυτής της γιορτής είναι το να θυμούνται και να συναισθάνονται οι χριστιανοί πως το σχέδιο της Θείας Οικονομίας θεμελιώνεται στην αγάπη του Θεού και Πατέρα προς το πλάσμα Του με το να στείλει τον Υιό και Λόγο Του να θυσιαστεί για τον άνθρωπο και να αναστηθεί και κατόπιν με την δυναμική παρουσία του Αγίου Πνεύματος που ζωοποιεί την Εκκλησία και καθιστά τους ανθρώπους, αγίους.                                            Ενδεικτικό υπήρξε, εξάλλου, το Ορθόδοξο Ανατολικό Τυπικό τα πρώτα αποστολικά χρόνια, όταν οι χριστιανικές κοινότητες ήταν πιο κλειστές και τα ήθη και έθιμα τηρούνταν με σχολαστική ακρίβεια. Οι πιστοί συγκεντρώνονταν στα κοιμητήρια, τελούσαν πρώτα το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και έπειτα ο επίσκοπος ή κάποιος πρεσβύτερος εκφωνούσε τον πανηγυρικό της ημέρας εξυμνώντας τους Αγίους, ορμώμενος συνήθως από το αποστολικό ανάγνωσμα της προς Εβραίους επιστολής.

         Και αυτό, διότι εκεί ο Απόστολος Παύλος απευθύνει λόγους παρηγορίας στους πιστούς της Ιερουσαλήμ και της Παλαιστίνης την περίοδο των διωγμών από μέρους των άπιστων συμπατριωτών τους, τονίζοντάς τους ότι όλα τα σκοτεινά και σκιερά του Νόμου χάθηκαν μέσα από τη διδαχή του Ευαγγελίου και των Μυστηρίων της Εκκλησίας.

Έτσι και για εμάς, τιμάται «λαμπρά και ένδοξος πανήγυρις σήμερον πάντων των εν ουρανίοις απογεγραμμένων αγίων…..» των οποίων, είθε να έχουμε τις μεσιτείες προς το δωροδότη Θεό και να γίνουμε, ως εκείνοι, θεματοφύλακες των εντολών Του και φορείς της Θείας Χάρης Του.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

         Κωνσταντίνος Στόκος – Μηχανολόγος, Μηχανικός

Προσέγγιση του Μυστηρίου της Μετανοίας και Εξομολογήσεως

«Αφού δεν υπάρχει βασιλικός δρόμος για την κορυφή χρειάζεται να προχωρούμε με δυσκολία το ανηφορικό μονοπάτι. Πολλές φορές γλιστράω προς τα πίσω, πέφτω, σηκώνομαι όμως γρήγορα και τρέχω ενάντια στα εμπόδια. Συχνά χάνω για λίγο τη διάθεσή μου, αλλά την ξαναβρίσκω και την κρατώ πιο σφικτά. Σέρνομαι τότε αποφασιστικά προς τα πάνω, κερδίζω κάτι λίγο, αναθαρρώ, παίρνω πιο πολύ ζήλο, ανεβαίνω ψηλότερα και τότε αρχίζω να βλέπω τον ορίζοντα να πλαταίνει. Ο κάθε προσωπικός αγώνας που δίνεται είναι από μόνος του μια νίκη.» (Η ιστορία της ζωής μου, Helen Keller, λέκτορας-κωφή και τυφλή).

Με τι αξιοθαύμαστο τρόπο τοποθετείται αυτός ο άνθρωπος απέναντι στις δυσκολίες, τις αδυναμίες της; Μας διδάσκει πως ο δρόμος για την κορυφή είναι ανηφορικός. Πολλές φορές μπορεί να γλιστράμε ή να χάνουμε το δρόμο μας. Όμως οφείλουμε να σηκωθούμε ξανά και να ξαναβαδίσουμε το ανηφορικό μονοπάτι. Και κάποια στιγμή θα φτάσουμε ψηλά, εκεί που αρχίζει ο ορίζοντας να πλαταίνει, εκεί που η θέα γίνεται υπέροχη, εκεί που αρχίζεις να αισθάνεσαι τη Χαρά για τον αγώνα σου.

Ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του γράφει: «Ου γαρ ο θέλω ποιώ αγαθόν, αλλ' ο ου θέλω κακόν τούτω πράσσω ... βλέπω δε έτερον νόμον εν τοις μέλεσί μου αντιστρατευόμενον τω νόμω του νοός μου και αιχμαλωτίζοντά με εν τω νόμω της αμαρτίας τω όντι εν τοις μέλεσί μου» (Προς Ρωμαίους, Κεφάλαιο ζ, στ. 19-24). Αν ο Απ. Παύλος, ο Απόστολος των Εθνών, είναι τόσο αυστηρός με τον εαυτό του, πόσο αυστηροί θα έπρεπε να είμαστε εμείς;

Μετά την πτώση του ανθρώπου με το προπατορικό αμάρτημα ο άνθρωπος άφησε χώρο για να φωλιάσει το κακό μέσα του. Με το μυστήριο του βαπτίσματος ο άνθρωπος απαλλάσσεται από το προπατορικό αμάρτημα, αλλά παραμένει η ροπή προς την αμαρτία. Για να μπορέσει ο άνθρωπος να αντιμετωπίσει  αυτή τη ροπή, τον «παλαιό άνθρωπο» ο ίδιος ο Χριστός μας, άφησε στους Αποστόλους το μυστήριο της Μετανοίας και της Εξομολογήσεως, το μυστήριο που Χαριτώνει τον άνθρωπο να πατάξει τον εγωισμό του και να αρχίσει να ανεβαίνει όλο και ψηλότερα το μονοπάτι που οδηγεί στην αρετή. «Πρέπει ο άνθρωπος να ακολουθήσει το παράδειγμα των δενδροκόμων που καλλιεργούν τα δέντρα. Αρχικά, θα σκάψει», θα προσπαθήσει δηλαδή να βρει τα χαρίσματα που του έχει δώσει ο Θεός, αλλά και τα πάθη που έχει αποκτήσει. «Στη συνέχεια θα πρέπει να κλαδέψει», δηλαδή να προσπαθήσει να αποκόψει από τον εαυτό του τα πάθη του, να απαλλαγεί από αυτά. Αυτό επιτυγχάνεται με τη μετάνοια και την εξομολόγηση. Όμως αυτό χρειάζεται θάρρος. Χρειάζεται θάρρος για να αντιμετωπίσουμε τον παλαιό μας άνθρωπο. Όπως γράφει σε ένα ποίημά του ο Ανδρέας Κάλβος: «Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται ζυγό δουλείας ας έχουσι, θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία», για να τον συμπληρώσει ο φιλόσοφος Σενέκας: «Δεν είναι επειδή τα πράγματα είναι δύσκολα που δεν τολμάμε, αλλά επειδή δεν τολμάμε μας φαίνονται δύσκολα».

Όταν ο άνθρωπος με τη συνεχή Μετάνοια και την Εξομολόγηση απαλλαγεί από τα πάθη του, ελευθερωθεί από αυτά «έρχεται το πότισμα και το λίπασμα». Έρχεται αξίως η Θεία Ευχαριστία και τότε είναι που πλαταίνει ο ορίζοντας και ο άνθρωπος γεύεται της Αληθινής Χαράς.

Ανθολόγιο Συμβουλών αγίου  Γέροντος Πορφυρίου      (Βίος και Λόγοι, εκδ. Ι. Μ. Χρυσοπηγής Κρήτης)

Τίς ἀδυναμίες ἀφῆστε τις ὅλες, γιά νά μήν παίρνει εἴδηση τό ἀντίθετο πνεῦμα (δηλ. ὁ διάβολος) καί σᾶς βουτάει καί σᾶς καθηλώνει καί σᾶς βάζει στή στενοχώρια. Νά μήν κάνετε καμιά προσπάθεια ν’ ἀπαλλαγεῖτε ἀπό αὐτές. Ν’ ἀγωνίζεσθε μέ ἁπαλότητα καί ἁπλότητα, χωρίς σφίξιμο καί ἄγχος. Μή λέτε: «Τώρα θά σφιχτῶ, θά κάνω προσευχή ν’ ἀποκτήσω ἀγάπη, νά γίνω καλός κ.λπ.». Δέν εἶναι καλό νά σφίγγεσαι καί νά πλήττεις, γιά νά γίνεις καλός. Ἔτσι θ’ ἀντιδράσετε χειρότερα. Ὅλα νά γίνονται μέ ἁπαλό τρόπο, ἀβίαστα καί ἐλεύθερα. Οὔτε νά λέτε: «Θεέ μου, ἀπάλλαξέ με ἀπ’ αὐτό», παραδείγματος χάριν, τόν θυμό, τήν λύπη. Δέν εἶναι καλό νά προσευχόμαστε ἤ καί νά σκεπτόμαστε τό συγκεκριμένο πάθος. κάτι γίνεται στήν ψυχή μας καί μπλεκόμαστε ἀκόμη περισσότερο. Ρίξου μέ ὁρμή, γιά νά νικήσεις τό πάθος καί θά δεῖς τότε πώς θά σ’ ἀγκαλιάσει, θά σέ σφίξει καί δέν θά μπορέσεις νά κάνεις τίποτα.

Ἡ ἐλευθερία δέν κερδίζεται, ἄν δέν ἐλευθερώσομε τό ἐσωτερικό μας ἀπ’ τά μπερδέματα καί τά πάθη.

                                 

Ερμηνεία της θείας Λειτουργίας (12)
                   ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΟΥ ΚΑΒΑΣΙΛΑ

Αγία αναφορά  (β’ μέρος)

Ο ιερέας, αφού πει, «Έχοντας λοιπόν στο νου μας αυτή τη σωτήρια εντολή και όλα όσα έχουν γίνει για μας, δηλαδή τη σταύρωση, την ταφή, την τριήμερη ανάσταση, την ανάληψη στους ουρανούς, την ενθρόνιση στα δεξιά του Πατέρα, τη δεύτερη και ένδοξη πάλι παρουσία», καταλήγει με την εκφώνηση: «Τα σα εκ των σων σοι προσφέροντες κατά πάντα και δια πάντα, σε υμνούμεν, σε ευλογούμεν, σοι ευχαριστούμεν, Κύριε, και δεόμεθά σου, ο Θεός ημών». Με τούτα τα λόγια είναι σαν να λέει στον ουράνιο Πατέρα: «Σου προσφέρουμε την ίδια εκείνη προσφορά που ο ίδιος ο Μονογενής Σου Υιός πρόσφερε σ’ Εσένα, το Θεό και Πατέρα. Και προσφέροντάς την, Σ’ ευχαριστούμε, γιατί κι Εκείνος προσφέροντάς την Σ’ ευχαριστούσε. Τίποτα δικό μας δεν προσθέτουμε σ’ αυτή την προσφορά των δώρων. Γιατί δεν είναι δικά μας έργα τούτα τα δώρα, αλλά δικά Σου δημιουργήματα. Ούτε και δική μας επινόηση είναι αυτός ο τρόπος της λατρείας, αλλά Εσύ μας τον δίδαξες κι Εσύ μας παρακίνησες να Σε λατρεύουμε με αυτόν τον τρόπο. Γι’ αυτό, όσα Σου προσφέρουμε, είναι εξ ολοκλήρου δικά Σου… ». Την ίδια στιγμή ο ιερέας προσπίπτει και ικετεύει θερμά το Θεό. Παρακαλεί για τα δώρα που έχει μπροστά του, ώστε να δεχθούν το πανάγιο και παντοδύναμο Πνεύμα Του και να μεταβληθούν ο μεν άρτος στο ίδιο το άγιο σώμα του Χριστού, ο δε οίνος στο ίδιο το άχραντο αίμα Του.

                ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ  

ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ

«Ὁ θυμώδης ἄνθρωπος ἔχει ἀποκρουστικὴ συμπεριφορὰ καὶ ἐμφάνιση». Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ τὸ πάθος αὐτὸ θὰ διώξει τὴ λογικὴ καὶ θὰ κυριέψει μιὰ ψυχή, ἀποθηριώνει ὁλοκληρωτικὰ τὸν ἄνθρωπο. Τὸν κάνει ἀπάνθρωπο, γιατί δὲν τὸν κατευθύνει πιὰ ἡ λογική.

Ὅπως τὸ δηλητήριο στὰ φαρμακερὰ φίδια, ἔτσι εἶναι ὁ θυμὸς στοὺς ὀργισμένους. Λυσσοῦν σὰν τὰ σκυλιά, ὁρμοῦν σὰν τοὺς σκορπιούς, δαγκώνουν σὰν τὰ φίδια. Ὁ θυμὸς κάνει τὶς γλῶσσες ἀχαλίνωτες καὶ τὰ στόματα ἀπύλωτα. Ἀσυγκράτητα χέρια, βρισιές, κοροϊδίες, κακολογίες, πληγὲς καὶ ἄλλα ἀναρίθμητα κακὰ προέρχονται ἀπὸ τὴν ὀργὴ καὶ τὸ θυμό.

Ποιὸς θὰ μποροῦσε νὰ περιγράψει αὐτὸ τὸ κακό; Πῶς μερικοὶ εἶναι τόσο εὐέξαπτοι, πού μὲ τὴν παραμικρὴ ἀφορμὴ θυμώνουν; Φωνάζουν καὶ ἀγριεύουν καὶ ὁρμοῦν πιὸ ἀδίσταχτα κι ἀπὸ τὰ ἄγρια θηρία. Δὲν σταματοῦν προτοῦ ξεθυμάνει ἡ ὀργὴ τους σ’ ἕνα μεγάλο καὶ ἀνεπανόρθωτο κακό. Οὔτε τὸ σπαθὶ οὔτε ἡ φωτιὰ οὔτε κανένα ἄλλο φόβητρο εἶναι ἱκανὸ νὰ συγκρατήσει τὴν ψυχὴ ποὺ ἔγινε μανιακὴ ἀπὸ τὴν ὀργή. Οἱ ὀργισμένοι δὲν διαφέρουν ἀπὸ τοὺς δαιμονισμένους σὲ τίποτα, οὔτε στὴν ἐξωτερικὴ μορφὴ οὔτε στὴν ἐσωτερικὴ κατάσταση.

 Η τέχνη της αγιογραφίας

                                           

Κωνσταντίνος Πετρίδης                                             

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ

     Η εικόνα της εορτής εμπνέεται από λειτουργικά κείμενα, που πηγή έχουν την διήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά και των Πράξεων των Αποστόλων. Ο Θεός κατεβαίνει μέχρι τις πύλες του Άδη, τις σπάει και από εκεί υψώνεται μέχρι την πύλη του Ουρανού. Με την κάθοδό Του στον Άδη ο Κύριος εξουδετέρωσε τον αντίπαλο και με την Ανάληψή Του στους ουρανούς εξύψωσε τον άνθρωπο. Με την Ανάληψή Του όπως και την Ανάστασή Του, αναγγέλλεται  η νίκη κατά του θανάτου.                                                                                  Στην εικόνα ο Κύριος ανέρχεται ευλογώντας τον κόσμο, «και εγένετο εν τω ευλογείν αυτούς». Αυτή η  στάση ευλογίας αποτελεί προαπεικόνιση της Πεντηκοστής, της άλλης εορτής που έρχεται σε δέκα ημέρες. Μπορεί να  πει κανείς ότι η εικόνα της Αναλήψεως παριστά και την επίκληση  του Αγίου Πνεύματος. Έχουμε τα λόγια του Χριστού «και εγώ ερωτήσω τον Πατέρα και άλλον Παράκλητον δώσει υμίν ίνα μένει μεθ’ υμών εις τον αιώνα». Η επίκληση αυτή απευθύνεται προς τον Πατέρα.  Το απολυτίκιο τροπάριο της εορτής μας λέει: «Ανυψώθηκες με δόξα Χριστέ και Θεέ μας αφού έδωσες χαρά στους μαθητές σου βεβαιώνοντάς τους  για την επαγγελία του Αγίου Πνεύματος». Βλέπει λοιπόν κανείς την βαθιά Αποστολική χαρά που, παρά την αναχώρηση με το σώμα Του  στους ουρανούς, η υπόσχεση παραμένει: «ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμί πάσας τας ημέρας έως της συντέλειας του αιώνος».                                           Βλέποντας την εικόνα έχουμε την ένδειξη ότι ο Χριστός είναι η κεφαλή της Εκκλησίας, η Θεοτόκος η μορφή της και οι Απόστολοι τα θεμέλιά της.              Τα άκρα των χεριών των αγγέλων που κρατούν τον Κύριο και τα χέρια της Παναγίας σχηματίζουν τρία σημεία ενός κανονικού ισοπλεύρου τριγώνου που εκφράζει την εικόνα της Αγίας Τριάδος της οποίας η Εκκλησία αποτελεί τον τύπον. Ο Χριστός περιβάλλεται από έναν κύκλο που συμβολίζει τον κόσμο, όπου ακτινοβολεί την δόξα Του. Υποβαστάζεται στην ανύψωσή Του από δύο Αγγέλους. Είναι οι Άγγελοι της Σάρκωσης (της Γέννησης) και υπογραμμίζουν ότι ο Χριστός εγκαταλείπει την γη με το σώμα Του. Ο Χριστός με το δεξί Του χέρι ευλογεί και με το αριστερό Του κρατεί ειλητάριο.                                                                    Οι δύο λευκοί άγγελοι στο μέσον των Αποστόλων αναγγέλλουν ότι ο Κύριος ανεβαίνοντας θα επανέλθει «εν δόξει».

       Η Θεοτόκος παίρνει την αμέσως δεύτερη κεντρική θέση στην εικόνα. Πιο λαμπρή από τα Χερουβίμ και πιο μεγάλη από τα Σεραφείμ. Είναι στο σημείο όπου συμπίπτουν ο αγγελικός και ο ανθρώπινος κόσμος, η γη και ο ουρανός. Εικόνα της Εκκλησίας η Παρθένος παριστάνεται πάντα κάτω από τον Χριστό. Η στάση της αυτή είναι διπλή. Δέεται απέναντι στον Θεό και μεσιτεύει απέναντι στον κόσμο. Η ηρεμία στο πρόσωπό της είναι έκδηλη. Η χάρη και η ελαφρότητά της δημιουργούν μία εκπληκτική αντίθεση με τις ανδρικές μορφές των Αποστόλων.

      Οι Απόστολοι χωρισμένοι σε δύο όμοιες  ομάδες περιστοιχίζουν την Παναγία. Έχουν όλοι μία ευκινησία (έχουν σηκωμένα τα χέρια τους και τα πρόσωπά τους είναι στραμμένα προς τον Χριστό).

     Το τοπίο της εικόνας της Αναλήψεως χαράσσει, οριοθετεί ένα σύνορο μεταξύ της γης και του ουρανού. Τα δένδρα που υπάρχουν έχουν φανερή την τάση της ανυψώσεως από την γη στους ουρανούς και δείχνουν ότι και η φύση παίρνει μέρος σε αυτήν  την κοσμογονική στιγμή .

     ‘Ένα αίσθημα ειρήνης, προσευχής και αίνου καλύπτει  ολόκληρη την εικόνα αλλά και τον πιστό που την προσεγγίζει για να την προσκυνήσει  Εκεί όπου βρίσκεται ο Κύριος, ο πιστός τοποθετεί την χαρμόσυνο ελπίδα της δικής του θέωσης.   

     Η θαυμάσια τέχνη της ορθοδόξου εικονογραφίας με μία ισχυρή αντίθεση μεταξύ της κίνησης και της ακινησίας μας κάνει, ενώ την αντικρίζουμε, να αισθανόμαστε και εμείς την ανάβαση του Κυρίου που φαίνεται σχεδόν να πραγματοποιείται στα μάτια μας. Το «άνω σχώμεν  τας καρδίας ημών» απηχεί στην εικόνα και προσκαλεί όλους εμάς να ακούσουμε το μήνυμα του Κυρίου :  «είμαι μαζί σας και κανείς δεν θα υπερισχύσει εναντίων σας».

Η Εκκλησιαστική Μουσική της Ανατολής      Επιμέλεια: Δημήτρης Νέντας – Πρωτοψάλτης

Βυζάντιο καὶ παράδοση.

Τὰ θέλουμε, ἢ δὲν τὰ θέλουμε;

Τελευταῖα ὅλον τὸν ἐπίσημο κόσμο ἔπιασε οἶστρος γιὰ τὸ Βυζάντιο. Μὰ γιὰ ποιὸ Βυζάντιο μιλοῦνε καὶ σεληνιάζουνται; Μήπως ὑπάρχει κανένα ἄλλο Βυζάντιο, παρεκτὸς ἀπὸ κεῖνο ποὺ ἀγαποῦνε κάποιοι ἀπὸ μᾶς, καὶ ποὺ γι᾿ αὐτὸ κακοπαθοῦνε καὶ κάνουνε θυσίες καὶ γίνουνται κακοί, ὑπερασπίζοντας τὸ μὲ πάθος καταπάνω στοὺς ἐχθρούς του, καὶ ποὺ γι᾿ αὐτὸ ἀκοῦνε νὰ τοὺς λένε παλιοημερολογίτες, ἀναχρονιστὲς καὶ καθυστερημένους; Ρωτῶ, γιατὶ ἀπορῶ πῶς ἀνακατωθήκανε ἕνα σωρὸ ἄνθρωποι στοὺς ἑορτασμοὺς καὶ στὶς «ἐκδηλώσεις», καὶ γιατὶ κάποιοι ἄνθρωποι ποὺ ἔχουνε ἀκουστὰ αὐτὸ τὸ ἔρμο τὸ Βυζάντιο, πρωτοστατοῦν σ᾿ αὐτὲς τὶς ἐκδηλώσεις, Ἐνῶ κάποιοι ἄλλοι, ποὺ ὄχι μοναχὰ τὸ ἀγαποῦνε, ἀλλὰ ἀναπνέουν τὴν ἁγιασμένη εὐωδία του καὶ ζοῦνε βουτηγμένοι καθημερινὰ μέσα στὸ μυστήριό του, ἀπομείνανε στὴ μπάντα ξεχασμένοι, ὅπως εἶναι π.χ. ὁ Σῖμος ὁ Καράς, ποὺ μιλᾷ καὶ στὸν ὕπνο του γι᾿ αὐτὸ καὶ γιὰ τὴν παράδοση, ὁ Καράς, αὐτὸ τὸ ὁλοκαύτωμα, ποὺ ἡ ἀγάπη του γιὰ τὴν ὀρθόδοξη παράδοση κι ὁ φλογερὸς ζῆλος του γι᾿ αὐτὴ ἔχει συγκινήσει ὅλον τὸν κόσμο, μοναχὰ οἱ ἐκπρόσωποι τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς Πολιτείας δὲν τὸν θυμηθήκανε ποτέ. Αὐτὴ εἶναι ἡ μοῖρα τῶν ἰδεολόγων στὸν τόπο μας: «Ἄς τον αὐτὸν νὰ κουρεύεται, εἶναι ἰδεολόγος», λένε ὅσοι ἔχουνε γιὰ χαζοὺς τοὺς τέτοιους ἀνθρώπους.

Πῶς νὰ δεῖ πνευματικὴ προκοπὴ τούτη ἡ φυλή; Μὲ τὰ μεγαλόστομα θούρια καὶ μὲ τὶς ἀνόητες προγονικὲς καυχησιές; Ὁ ραδιοφωνικὸς σταθμὸς τῶν ἐνόπλων δυνάμεων μεταδίδει τὴν πρωϊνὴ προσευχή, τὸ «Πάτερ ἡμῶν», δηλ. ἕνα κείμενο σὲ ἀρχαία ἑλληνικὴ γλῶσσα, ναί, τὸ μεταδίδει μὲ φράγκικο ἁρμόνιο, καὶ τὴ λειτουργία ἀπὸ μία ἐκκλησιά, ποὺ ψέλνουνε μὲ φράγκικο ὑφὸς καὶ μὲ κανταδόρικους αὐτοσχεδιασμούς. Τὸ «Τῇ ὑπερμάχῳ», αὐτὸς ὁ βυζαντινὸς ἐθνικὸς ὕμνος μας, τραγουδιέται μὲ ἰταλιάνικη μουσική. Τὸ τροπάρι τῆς Κασσιανῆς, γραμμένο σὲ θαυμάσια ἑλληνικὴ γλῶσσα, («ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας...»), ἀκούσθηκε φέτος ἀπὸ τὸ ραδιόφωνο μασκαρεμένο, σὲ μελοδραματικὸν καρνάβαλο, ποὺ νὰ τραβᾶ κανεὶς τὶς τρίχες τῆς κεφαλῆς του. Γιὰ τὶς γιορτὲς τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ποὺ κήρυξε στὸν Ἄρειο Πάγο, ἔκανε κάποιος Ἕλληνας μουσικὸς ἕνα «ρέκβιεμ», ποὺ ἂν ἤτανε στὴ γῆ ὁ ὑμνούμενος, θὰ βούλωνε τ᾿ αὐτιά του μὲ μπαμπάκι γιὰ νὰ μὴ τ᾿ ἀκούσει. Στὴν ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ποὺ γίνεται στὸ Πανεπιστήμιο, στὸ ἀνώτατο αὐτὸ πνευματικὸ ἵδρυμα, πρὶν ἀπὸ τὴν ὁμιλία, ψέλνεται, ἢ καλύτερα, τραγουδιέται μὲ ἰταλιάνικη μουσική, νερόβραστη κι ἀνάλατη, σὰν νὰ βρίσκεται κανένας σὲ ἐξετάσεις παρθεναγωγείου, τὸ τροπάρι «Τοὺς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς τρισηλίου θεότητος».

Ἄπο τὰ λίγα αὐτὰ ποὺ εἴπαμε, ὁ καθένας μπορεῖ νὰ καταλάβῃ πόσο ἀγαποῦμε τὸ Βυζάντιο καὶ τὴν παράδοσή μας. Ναί. Μοναχά, ποὺ ἀντὶ γιὰ τὸ Βυζάντιο, παίρνουμε τὴν Ἰταλία, κι ἀντὶ γιὰ τὴν Ἁγιὰ Σοφιά, παίρνουμε τὴ Σκάλα τοῦ Μιλάνου.

Κι ὕστερα ἀπ᾿ αὐτά, θέλουμε δὰ νὰ κάνουμε καὶ γιορτὲς καὶ πανηγύρια γιὰ τὰ χίλια χρόνια τοῦ Ἁγίου Ὄρους καὶ γιὰ τὸ δοξασμένο Βυζάντιο, «τοῦ ὁποίου ἡ ἄσβεστος φλὸξ ἀείποτε καίει ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν, φωτίζουσα τὴν φυλὴν εἰς τὸν δρόμον τῶν θυσιῶν καὶ θριάμβων», ὅπως λένε οἱ κουρντισμένοι ρήτορες.

Ἀλλοίμονο! Ἀντὶ γιορτὲς καὶ πανηγύρεις γιὰ τὸ Βυζάντιο, δὲ θἄτανε πιὸ σωστὸ νὰ κάνουμε τὴν κηδεία του;

Φώτης Κόντογλου - Μυστικὰ Ἄνθη